Gedrag wordt al lang gezien als een belangrijk element binnen de veiligheidskunde. Een van onze klanten, VolkerWessels, wilde ook tijdens de coronapandemie aandacht voor dit thema. Daarom maakten we samen een aantal korte animaties die werden getekend door Martijn Cornelissen en ingesproken door Jeroen Kijk in de Vegte. Zo ontstond een eerste reeks over relevante gedragsthema’s in de veiligheid. Denk hierbij aan thema’s als bewust/onbewust gedrag, automatische piloot, gewenning aan risico’s, de rol van de leider of communicatie binnen het team. Deze “Kronkel-animaties” hebben we destijds vrij op het internet gezet. Velen zullen die wel een keer gezien hebben.
Enkele jaren later kwamen hierover aanvullende vragen. De ene vraag betrof vertalingen van de animaties. Er werken steeds meer anderstaligen in Nederland en vooral zij zijn betrokken bij incidenten. Dat heeft geleid tot 14 series in vooral Oost- en Zuid-Europese talen en Arabisch. De andere was de vraag of we het gesprek in het team konden faciliteren door een extra schil om de animaties heen te bouwen. Zo ontstonden de Toolboxen met een korte inleiding die op gezette tijden stop werden gezet met een vraag op het scherm. Deze Toolbox-serie is inmiddels ook al in verschillende talen beschikbaar.
We dachten klaar te zijn met dit project. Niets was echter minder waar. Dat bleek toen een klant vroeg of we de teamleiders konden trainen in het geven van Toolboxen. In een poging om de vraag beter begrijpen, sloten we aan bij een Toolbox. Daar ontdekten we iets anders. De teamleider (een maintenance manager op HBO-niveau) gaf aan dat hij het heel spannend vond om dit soort gesprekken met zijn team te voeren. “Hier ben ik niet voor opgeleid”. Navraag leerde ons dat andere teamleiders en teamleiders bij andere werkgevers dezelfde spanning ervaarden. Deze spanning had specifiek met de gedragsthema’s te maken. Toolboxen over technische thema’s waren geen probleem. Velen hadden een gêne om hiervoor uit te komen. Zelf hadden we deze boodschap niet zien aankomen. We waren verblind door onze psychologische bagage en de aanname dat iedere leider dit wel kon. Niet dus.
Nu geloven we nog steeds in de kracht van een goed gesprek op de werkvloer en we zien ook dat het mensen ontbreekt aan kennis over veilig werkgedrag. De inhoud blijft dus nuttig. Wat we zelf hebben moeten leren is dat het aanbieden van Toolboxen meer is dan het maken van mooie animaties met een gespreksprotocol eromheen. We hebben de Toolboxen sindsdien dan ook centraal gepositioneerd in onze aanpak. Bovendien roepen we in elke organisatie een “veiligheidsexpert” in het leven, een collega die de vaardigheden én de tijd heeft om samen met de teamleider een Toolbox voor te bereiden en ook erbij te zitten als dat wenselijk is. Zo hopen we dat de drempelvrees wordt verlaagd en leiders op maat gevoed worden als dat nodig is.
Een voorbeeld van zo’n Toolbox is te openen via onderstaande link:
Juni Daalmans
Veiligheidspsycholoog.
